Terza Parte > Cristo > L'insediamento di Cristo alla destra del Padre > Se sedere alla destra del Padre si addica a Cristo in quanto uomo
Tertia pars
Quaestio 58
Articulus 3
[49472] IIIª q. 58 a. 3 arg. 1 Ad tertium sic proceditur. Videtur quod sedere ad dexteram patris non conveniat Christo secundum quod homo. Ut enim Damascenus dicit dexteram patris dicimus gloriam et honorem divinitatis. Sed honor et gloria divinitatis non convenit Christo secundum quod homo. Ergo videtur quod Christus, secundum quod homo, non sedeat ad dexteram patris.
|
|
Terza parte
Questione 58
Articolo 3
[49472] IIIª q. 58 a. 3 arg. 1
SEMBRA che sedere alla destra del Padre non si addica a Cristo in quanto uomo. Infatti:
1. Come nota il Damasceno, "noi chiamiamo destra del Padre la gloria e l'onore della divinità". Ma l'onore e la gloria della divinità non si addicono a Cristo in quanto uomo. È chiaro quindi che Cristo non siede alla destra del Padre in quanto uomo.
|
[49473] IIIª q. 58 a. 3 arg. 2 Praeterea, sedere ad dexteram regnantis subiectionem excludere videtur, quia qui sedet ad dexteram regnantis, quodammodo illi conregnat. Christus autem, secundum quod homo, est subiectus patri, ut dicitur I Cor. XV. Ergo videtur quod Christus, secundum quod homo, non sit ad dexteram patris.
|
|
[49473] IIIª q. 58 a. 3 arg. 2
2. Sedere alla destra di chi regna esclude la dipendenza: perché chi siede alla destra del re in qualche modo regna assieme a lui. Cristo invece in quanto uomo è "soggetto al Padre", come dice S. Paolo. Dunque in quanto uomo Cristo non è alla destra del Padre.
|
[49474] IIIª q. 58 a. 3 arg. 3 Praeterea, Rom. VIII, super illud, qui est ad dexteram Dei, exponit Glossa, idest, aequalis patri in honore quo Deus pater est; vel, ad dexteram patris, idest in potioribus bonis Dei. Et super illud Heb. I, sedet ad dexteram Dei in excelsis, Glossa, idest, ad aequalitatem patris, super omnia et loco et dignitate. Sed esse aequalem Deo non convenit Christo secundum quod homo, nam secundum hoc ipse dicit, Ioan. XIV, pater maior me est. Ergo videtur quod sedere ad dexteram patris non conveniat Christo secundum quod homo.
|
|
[49474] IIIª q. 58 a. 3 arg. 3
3. Commentando l'affermazione paolina, "Il quale è alla destra del Padre", la Glossa aggiunge: "cioè uguale al Padre nell'onore per cui Dio è Padre; oppure nel godimento dei più grandi beni di Dio". E commentando l'altra espressione, "Siede alla destra di Dio nell'alto dei cieli", aggiunge: "siede nell'uguaglianza col Padre, sopra tutte le cose per luogo e per dignità". Ma essere uguale a Dio non può appartenere a Cristo in quanto uomo; ché sotto tale aspetto egli stesso affermava: "Il Padre è più grande di me". Quindi sedere alla destra del Padre non si addice a Cristo in quanto uomo.
|
[49475] IIIª q. 58 a. 3 s. c. Sed contra est quod Augustinus dicit, in sermone de symbolo, ipsam dexteram intelligite potestatem quam accepit ille homo susceptus a Deo, ut veniat iudicaturus qui prius venerat iudicandus.
|
|
[49475] IIIª q. 58 a. 3 s. c.
IN CONTRARIO: S. Agostino insegna: "Per destra dovete intendere il potere che l'uomo assunto (dal Verbo) ha ricevuto da Dio, per venire a giudicare, dopo esser venuto per esser giudicato".
|
[49476] IIIª q. 58 a. 3 co. Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, nomine dexterae patris intelligitur vel ipsa gloria divinitatis ipsius, vel beatitudo aeterna eius, vel potestas iudiciaria et regalis. Haec autem praepositio ad quendam ad dexteram accessum designat, in quo designatur convenientia cum quadam distinctione, ut supra dictum est. Quod quidem potest esse tripliciter. Uno modo, ut sit convenientia in natura et distinctio in persona. Et sic Christus, secundum quod filius Dei, sedet ad dexteram patris, quia habet eandem naturam cum patre. Unde praedicta conveniunt essentialiter filio sicut et patri. Et hoc est esse in aequalitate patris. Alio modo, secundum gratiam unionis, quae importat e converso distinctionem naturae et unitatem personae. Et secundum hoc Christus, secundum quod homo, est filius Dei, et per consequens sedens ad dexteram patris, ita tamen quod ly secundum quod non designet conditionem naturae, sed unitatem suppositi, ut supra expositum est. Tertio modo potest praedictus accessus intelligi secundum gratiam habitualem, quae abundantior est in Christo prae omnibus aliis creaturis, in tantum quod ipsa natura humana in Christo est beatior ceteris creaturis, et super omnes alias creaturas habens regiam et iudiciariam potestatem. Sic igitur, si ly secundum quod designet conditionem naturae, Christus, secundum quod Deus, sedet ad dexteram patris, idest in aequalitate patris. Secundum autem quod homo, sedet ad dexteram patris, idest in bonis paternis potioribus prae ceteris creaturis, idest in maiori beatitudine, et habens iudiciariam potestatem. Si vero ly secundum quod designet unitatem suppositi, sic etiam, secundum quod homo, sedet ad dexteram patris secundum aequalitatem honoris, inquantum scilicet eodem honore veneramur ipsum filium Dei cum eadem natura assumpta, ut supra dictum est.
|
|
[49476] IIIª q. 58 a. 3 co.
RISPONDO: L'espressione destra del Padre, secondo le spiegazioni date, può indicare o la gloria della divinità di Cristo, o la sua beatitudine eterna, oppure il potere di giudice e di re. Però la preposizione ad (alla) indica una certa approssimazione alla destra, che sta a indicare una conformità accompagnata da una certa distinzione, come abbiamo già notato sopra. E questo può avvenire in tre modi. Primo, mediante conformità di natura e distinzione di persona. Ed è così che Cristo, in quanto Figlio di Dio, siede alla destra del Padre, perché ha l'identica natura col Padre. E in tal senso gli stessi attributi spettano essenzialmente al Figlio come al Padre. Ciò significa essere nell'uguaglianza del Padre.
Secondo, mediante la grazia dell'unione ipostatica: la quale al contrario implica distinzione di natura e unità di persona. E in tal senso Cristo in quanto uomo è Figlio di Dio, e quindi siede alla destra del Padre: però allora l'espressione in quanto non indica la condizione della natura, ma l'unità del supposito, come più sopra abbiamo spiegato.
Terzo, l'approssimazione può intendersi mediante la grazia abituale, che in Cristo è più abbondante che in tutte le altre creature, cosicché la stessa natura umana è in lui più beata che nelle altre creature, e sopra ogni altra creatura riveste un potere regale e giudiziario.
Perciò se l'espressione in quanto vuol designare la condizione della natura, allora Cristo siede "alla destra del Padre", ossia "nell'uguaglianza del Padre", in quanto Dio. In quanto uomo invece egli siede "alla destra del Padre", solo perché "gode dei beni paterni più di ogni altra creatura", ossia "di una maggiore beatitudine", e "riveste la potestà giudiziaria". - Se invece l'espressione in quanto sta a designare l'unità di rapporto, allora anche in quanto uomo egli siede alla destra del Padre "secondo una uguaglianza d'onore": poiché noi veneriamo con lo stesso onore, secondo le spiegazioni date, sia il Figlio di Dio che la natura da lui assunta.
|
[49477] IIIª q. 58 a. 3 ad 1 Ad primum ergo dicendum quod humanitas Christi, secundum conditiones suae naturae, non habet gloriam vel honorem deitatis, quem tamen habet ratione personae cui unitur. Unde ibidem Damascenus subdit, in qua, scilicet gloria deitatis, Dei filius existens ante saecula ut Deus et patri consubstantialis sedet, conglorificata ei carne eius. Adoratur enim una hypostasis una adoratione cum carne eius, ab omni creatura.
|
|
[49477] IIIª q. 58 a. 3 ad 1
SOLUZIONE DELLE DIFFICOLTÀ: 1. L'umanità di Cristo, considerata secondo la condizione della natura assunta, non può avere la gloria o l'onore della divinità: questo però gli spetta a motivo della persona cui è unita ipostaticamente. Ecco perché il Damasceno aggiunge: "Nella quale", cioè nella gloria della divinità, "il Figlio di Dio esistente da prima dei secoli come Dio e consustanziale al Padre, è assiso nella gloria e la sua carne è conglorificata con lui. Viene infatti adorata con la sua carne un'unica ipostasi da tutte le creature, mediante un'unica adorazione".
|
[49478] IIIª q. 58 a. 3 ad 2 Ad secundum dicendum quod Christus, secundum quod homo, subiectus est patri prout ly secundum quod designat conditionem naturae. Et secundum hoc, non competit ei sedere ad dexteram patris secundum rationem aequalitatis, secundum quod est homo. Sic autem competit ei sedere ad dexteram patris secundum quod per hoc designatur excellentia beatitudinis, et iudiciaria potestas super omnem creaturam.
|
|
[49478] IIIª q. 58 a. 3 ad 2
2. Cristo in quanto uomo è soggetto al Padre, se con l'espressione in quanto si vuole indicare la condizione della natura. E in tal senso, cioè in quanto uomo, non gli spetta sedere alla destra del Padre nell'uguaglianza. Però gli spetta di sedere alla destra del Padre, se designiamo così l'eccellenza della beatitudine e la potestà giudiziaria su tutte le creature.
|
[49479] IIIª q. 58 a. 3 ad 3 Ad tertium dicendum quod esse in aequalitate patris non pertinet ad ipsam naturam humanam Christi, sed solum ad personam assumentem. Sed esse in potioribus bonis Dei, secundum quod importat excessum aliarum creaturarum, convenit etiam ipsi naturae assumptae.
|
|
[49479] IIIª q. 58 a. 3 ad 3
3. Essere nell'uguaglianza del Padre non può appartenere alla natura umana di Cristo, ma solo alla persona divina che l'ha assunta. Essere invece nel godimento dei più grandi beni di Dio, in quanto ciò implica una superiorità sulle altre creature, appartiene anche alla natura assunta.
|
|
|