Terza Parte > Cristo > Il potere giudiziario di Cristo > Se il potere giudiziario spetti a Cristo in quanto uomo
Tertia pars
Quaestio 59
Articulus 2
[49499] IIIª q. 59 a. 2 arg. 1 Ad secundum sic proceditur. Videtur quod iudiciaria potestas non conveniat Christo secundum quod est homo. Dicit enim Augustinus, in libro de vera Relig., quod iudicium attribuitur filio inquantum est ipsa lex primae veritatis. Sed hoc pertinet ad Christum secundum quod est Deus. Ergo iudiciaria potestas non convenit Christo secundum quod est homo, sed secundum quod est Deus.
|
|
Terza parte
Questione 59
Articolo 2
[49499] IIIª q. 59 a. 2 arg. 1
SEMBRA che il potere giudiziario non spetti a Cristo in quanto uomo. Infatti:
1. S. Agostino afferma che il giudizio viene attribuito al Figlio in quanto è la legge stessa della prima verità. Ma questo appartiene a Cristo in quanto è Dio. Perciò il potere giudiziario non spetta a Cristo in quanto uomo, ma in quanto Dio.
|
[49500] IIIª q. 59 a. 2 arg. 2 Praeterea, ad iudiciariam potestatem pertinet praemiare bene agentes, sicut et punire malos. Sed praemium bonorum operum est beatitudo aeterna, quae non datur nisi a Deo, dicit enim Augustinus, super Ioan., quod participatione Dei fit anima beata, non autem participatione animae sanctae. Ergo videtur quod iudiciaria potestas non conveniat Christo secundum quod est homo, sed secundum quod est Deus.
|
|
[49500] IIIª q. 59 a. 2 arg. 2
2. Il potere giudiziario ha il compito di premiare i buoni e di punire i malvagi. Ora, il premio delle opere buone è la felicità eterna, la quale può essere concessa solo da Dio: poiché, come nota S. Agostino, "l'anima è resa beata dalla partecipazione di Dio, non già dalla partecipazione di un'anima santa". Dunque il potere giudiziario non spetta a Cristo come uomo, ma solo in quanto Dio.
|
[49501] IIIª q. 59 a. 2 arg. 3 Praeterea, ad iudiciariam Christi potestatem pertinet iudicare occulta cordium, secundum illud I ad Cor. IV, nolite ante tempus iudicare, quousque veniat dominus, qui et illuminabit abscondita tenebrarum et manifestabit consilia cordium. Sed hoc pertinet ad solam virtutem divinam, secundum illud Ierem. XVII, pravum est cor hominis et inscrutabile, quis cognoscet illud? Ego dominus, scrutans corda et probans renes, qui do unicuique iuxta viam suam. Ergo iudiciaria potestas non convenit Christo secundum quod est homo, sed secundum quod est Deus.
|
|
[49501] IIIª q. 59 a. 2 arg. 3
3. Il potere giudiziario ha il compito di giudicare i segreti dei cuori, come accenna l'Apostolo: "Non vogliate giudicare prima del tempo, fino a che venga il Signore, il quale metterà in luce quanto è nascosto nelle tenebre, e manifesterà i pensieri dei cuori". Ma questo spetta solo alla virtù divina, come risulta da quelle parole della Scrittura: "Pravo è il cuore dell'uomo ed inscrutabile: chi lo può conoscere? Io, il Signore, scruto i cuori, esamino i reni, per retribuire ogni uomo secondo la sua condotta". Quindi il potere giudiziario non spetta a Cristo in quanto uomo, ma in quanto Dio.
|
[49502] IIIª q. 59 a. 2 s. c. Sed contra est quod dicitur Ioan. V, potestatem dedit ei iudicium facere, quia filius hominis est.
|
|
[49502] IIIª q. 59 a. 2 s. c.
IN CONTRARIO: Nel Vangelo si legge: "(Il Padre) gli ha dato il potere di giudicare, perché è il Figlio dell'Uomo".
|
[49503] IIIª q. 59 a. 2 co. Respondeo dicendum quod Chrysostomus, super Ioan., sentire videtur quod iudiciaria potestas non conveniat Christo secundum quod est homo, sed solum secundum quod est Deus. Unde auctoritatem Ioannis inductam sic exponit, potestatem dedit ei iudicium facere. Quia filius hominis est, nolite mirari hoc. Non enim propterea suscepit iudicium quoniam homo est, sed quia ineffabilis Dei filius est, propterea iudex est. Quia vero ea quae dicebantur erant maiora quam secundum hominem, ideo, hanc opinionem solvens, dixit, ne miremini quia filius hominis est, etenim ipse est etiam filius Dei. Quod quidem probat per resurrectionis effectum, unde subdit, quia venit hora in qua omnes qui in monumentis sunt, audient vocem filii Dei. Sciendum tamen quod, quamvis apud Deum remaneat primaeva auctoritas iudicandi, hominibus tamen committitur a Deo iudiciaria potestas respectu eorum qui eorum iurisdictioni subiiciuntur. Unde dicitur Deut. I, quod iustum est iudicate, et postea subditur, quia Dei est iudicium, cuius scilicet auctoritate vos iudicatis. Dictum est autem supra quod Christus, etiam in natura humana, est caput totius Ecclesiae, et quod sub pedibus eius Deus omnia subiecit. Unde et ad eum pertinet, etiam secundum naturam humanam, habere iudiciariam potestatem. Propter quod videtur auctoritatem praedictam Evangelii sic esse intelligendam, potestatem dedit ei iudicium facere quia filius hominis est, non quidem propter conditionem naturae, quia sic omnes homines huiusmodi potestatem haberent, ut Chrysostomus obiicit, sed hoc pertinet ad gratiam capitis, quam Christus in humana natura accepit. Competit autem Christo hoc modo secundum humanam naturam iudiciaria potestas, propter tria. Primo quidem, propter convenientiam et affinitatem ipsius ad homines. Sicut enim Deus per causas medias, tanquam propinquiores effectibus, operatur; ita iudicat per hominem Christum homines, ut sit suavius iudicium hominibus. Unde apostolus dicit, Heb. IV, non habemus pontificem qui non possit compati infirmitatibus nostris, tentatum per omnia per similitudinem, absque peccato. Adeamus ergo cum fiducia ad thronum gratiae eius. Secundo, quia in finali iudicio, ut Augustinus dicit, super Ioan., erit resurrectio corporum mortuorum, quae suscitat Deus per filium hominis, sicut per eundem Christum suscitat animas inquantum est filius Dei. Tertio quia, ut Augustinus dicit, in libro de verbis domini, rectum erat ut iudicandi viderent iudicem. Iudicandi autem erant boni et mali. Restabat ut in iudicio forma servi et bonis et malis ostenderetur, forma Dei solis bonis servaretur.
|
|
[49503] IIIª q. 59 a. 2 co.
RISPONDO: Il Crisostomo sembra persuaso che il potere giudiziario non spetti a Cristo in quanto uomo, ma solo in quanto Dio. Così infatti egli legge il passo evangelico riferito sopra: "Gli ha dato il potere di giudicare. E non vi meravigliate per il fatto che è Figlio dell'Uomo". E commenta: "Egli infatti giudica non perché uomo; ma perché Figlio dell'ineffabile Iddio. Essendo perciò le facoltà enunciate superiori all'uomo, per chiarire la cosa disse: "Non vi meravigliate per il fatto che è Figlio dell'Uomo: poiché è anche il Figlio di Dio"". E per darne la prova si appella alla resurrezione finale: "Viene l'ora infatti in cui tutti coloro che sono nei sepolcri udranno la voce del Figlio di Dio".
Si deve però notare che pur restando in Dio l'autorità primaria di giudicare, tuttavia Dio comunica agli uomini il potere giudiziario rispetto alle cose sottoposte alla loro giurisdizione. Di qui il comando del Deuteronomio: "Giudicate con giustizia", cui seguono le parole: "perché è il giudizio di Dio", per la cui autorità voi giudicate. Ora, sopra abbiamo detto che Cristo, anche per la sua natura umana, è capo di tutta la Chiesa, e che "Dio ha posto tutti gli esseri sotto i suoi piedi". Perciò a lui spetta, anche secondo la natura umana, il potere giudiziario. Quindi il suddetto brano evangelico va letto con questa punteggiatura: "Gli ha dato il potere di giudicare perché è il Figlio dell'Uomo", non già per la condizione della natura umana; ché allora tutti gli uomini avrebbero un simile potere, come obietta appunto il Crisostomo; ma per la grazia capitale, che Cristo ha ricevuto nella sua natura umana.
Ora, il suddetto potere giudiziario spetta a Cristo nella sua natura umana, per tre motivi. Primo, per la sua conformità e affinità con gli uomini. Dio infatti come opera mediante le cause seconde, perché sono più vicine agli effetti, così giudica gli uomini mediante l'umanità di Cristo, affinché il giudizio sia per gli uomini più benevolo. Di qui le parole dell'Apostolo: "Non abbiamo un gran sacerdote che non sia in grado di compatire le nostre miserie, essendo egli in tutto simile a noi tranne che nel peccato. Avviciniamoci dunque con fiducia al trono della sua grazia".
Secondo, perché "nel giudizio finale", nota S. Agostino, "ci sarà la resurrezione dei morti, e i loro corpi Dio li risuscita per mezzo del Figlio dell'Uomo", come del resto "per il medesimo Cristo risuscita le anime", in quanto questi è "Figlio di Dio".
Terzo, perché, come spiega S. Agostino, "era giusto che i giudicandi vedessero il giudice. Ma costoro saranno sia i buoni che i cattivi. Bisognava dunque che nel giudizio la forma di servo apparisse sia ai buoni che ai cattivi, riservando ai soli buoni la forma di Dio".
|
[49504] IIIª q. 59 a. 2 ad 1 Ad primum ergo dicendum quod iudicium pertinet ad veritatem sicut ad regulam iudicii, sed ad hominem qui est veritate imbutus pertinet secundum quod est unum quodammodo cum ipsa veritate, quasi quaedam lex et quaedam iustitia animata. Unde et ibidem Augustinus introduxit quod dicitur I Cor. II, spiritualis iudicat omnia. Anima autem Christi prae ceteris creaturis magis fuit unita veritati et magis ea repleta, secundum illud Ioan. I, vidimus eum plenum gratiae et veritatis. Et secundum hoc, ad animam Christi maxime pertinet omnia iudicare.
|
|
[49504] IIIª q. 59 a. 2 ad 1
SOLUZIONE DELLE DIFFICOLTÀ: 1. Il giudizio spetta alla verità come alla sua regola direttiva: ma spetta anche all'uomo in quanto questi è informato alla verità così da costituire in qualche modo una cosa sola con lui, quasi da formare una legge e una giustizia animata. Ecco perché S. Agostino cita in proposito l'affermazione di S. Paolo: "L'uomo spirituale giudica di tutto". Ora, l'anima di Cristo è stata unita alla verità e riempita di essa molto più di tutte le altre creature, secondo la testimonianza di S. Giovanni: "Noi l'abbiamo visto pieno di grazia e di verità". Per questo all'anima di Cristo spetta in sommo grado di giudicare ogni cosa.
|
[49505] IIIª q. 59 a. 2 ad 2 Ad secundum dicendum quod solius Dei est sui participatione animas beatas facere. Sed adducere homines ad beatitudinem, inquantum est caput et auctor salutis eorum, Christi est, secundum illud Heb. II, qui multos filios in gloriam adduxerat, auctorem salutis eorum per passionem consummari.
|
|
[49505] IIIª q. 59 a. 2 ad 2
2. È solo di Dio rendere beate le anime partecipando se stesso. Ma appartiene a Cristo di condurre gli uomini alla beatitudine, quale loro capo e autore della loro salvezza, secondo le parole della Scrittura: "Colui che aveva condotto alla gloria un gran numero di figli, ha elevato alla perfezione con la sofferenza l'autore della loro salvezza".
|
[49506] IIIª q. 59 a. 2 ad 3 Ad tertium dicendum quod cognoscere occulta cordium et diiudicare per se quidem pertinet ad solum Deum, sed ex refluentia divinitatis ad animam Christi, convenit ei etiam cognoscere et diiudicare occulta cordium, ut supra dictum est, cum de scientia Christi ageretur. Et ideo dicitur Rom. II, in die cum iudicabit Deus occulta hominum per Iesum Christum.
|
|
[49506] IIIª q. 59 a. 2 ad 3
3. Conoscere e giudicare i segreti dei cuori spetta di suo a Dio soltanto: ma per il rifluire della divinità nell'anima di Cristo ciò spetta anche ad essa, come abbiamo visto sopra, trattando della scienza di Cristo. Di qui le parole di S. Paolo: "Nel giorno in cui Dio giudicherà i segreti degli uomini per mezzo di Gesù Cristo".
|
|
|