Terza Parte > I Sacramenti > Il carattere, secondo effetto dei sacramenti >
Se il carattere sacramentale sia il carattere di Cristo
Tertia pars
Quaestio 63
Articulus 3
[49707] IIIª q. 63 a. 3 arg. 1 Ad tertium sic proceditur. Videtur quod character sacramentalis non sit character Christi. Dicitur enim Ephes. IV, nolite contristare spiritum sanctum Dei, in quo signati estis. Sed consignatio importatur in ratione characteris. Ergo character sacramentalis magis debet attribui spiritui sancto quam Christo.
|
|
Terza parte
Questione 63
Articolo 3
[49707] IIIª q. 63 a. 3 arg. 1
SEMBRA che il carattere sacramentale non sia il carattere di Cristo. Infatti:
1. S. Paolo raccomanda agli Efesini: "Non contristate lo Spirito Santo di Dio, con il quale siete stati sigillati". Ora nell'idea di carattere è implicita quella di sigillo. Dunque il carattere sacramentale deve riferirsi più allo Spirito Santo che a Cristo.
|
[49708] IIIª q. 63 a. 3 arg. 2 Praeterea, character habet rationem signi. Est autem signum gratiae quae per sacramentum confertur. Gratia autem infunditur animae a tota Trinitate, unde dicitur in Psalmo, gratiam et gloriam dabit dominus. Ergo videtur quod character sacramentalis non debeat specialiter attribui Christo.
|
|
[49708] IIIª q. 63 a. 3 arg. 2
2. Il carattere ha natura di segno. Ed è segno della grazia, conferita dal sacramento. Ma la grazia viene infusa nell'anima da tutta la Trinità, secondo le parole del Salmo: "Grazia e gloria le elargisce il Signore". Quindi il carattere sacramentale non va attribuito in modo speciale a Cristo.
|
[49709] IIIª q. 63 a. 3 arg. 3 Praeterea, ad hoc aliquis characterem accipit ut eo a ceteris distinguatur. Sed distinctio sanctorum ab aliis fit per caritatem, quae sola distinguit inter filios regni et filios perditionis, ut Augustinus dicit, XV de Trin., unde et ipsi perditionis filii characterem bestiae habere dicuntur, ut patet Apoc. XIII. Caritas autem non attribuitur Christo, sed magis spiritui sancto, secundum illud Rom. V, caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per spiritum sanctum, qui datus est nobis; vel etiam patri, secundum illud II Cor. ult., gratia domini nostri Iesu Christi et caritas Dei. Ergo videtur quod character sacramentalis non sit attribuendus Christo.
|
|
[49709] IIIª q. 63 a. 3 arg. 3
3. Il carattere si riceve per distinguersi dagli altri. Ma ciò che distingue i santi dagli altri è la carità, la quale secondo l'espressione di S. Agostino, "è sola a separare i figli del Regno dai figli della dannazione", i quali ultimi, a detta dell'Apocalisse, sono contrassegnati dal "carattere della bestia". Ma la carità non viene attribuita a Cristo, bensì allo Spirito Santo, come in quell'affermazione di S. Paolo: "La carità divina si è riversata nei nostri cuori per lo Spirito Santo che ci fu donato"; oppure al Padre: "La grazia del Signore nostro Gesù Cristo e la carità di Dio". Dunque il carattere sacramentale non va riferito a Cristo.
|
[49710] IIIª q. 63 a. 3 s. c. Sed contra est quod quidam sic definiunt characterem, character est distinctio a charactere aeterno impressa animae rationali, secundum imaginem consignans Trinitatem creatam Trinitati creanti et recreanti, et distinguens a non configuratis, secundum statum fidei. Sed character aeternus est ipse Christus, secundum illud Heb. I, qui cum sit splendor gloriae et figura, vel character, substantiae eius. Ergo videtur quod character proprie sit attribuendus Christo.
|
|
[49710] IIIª q. 63 a. 3 s. c.
IN CONTRARIO: Così alcuni definiscono il carattere: "Il carattere è una distinzione impressa nell'anima razionale dal carattere eterno, per cui la trinità creata viene sigillata a immagine della Trinità creante e ricreante, e distingue nello stato della fede dai non configurati". Ora, il carattere eterno è il Cristo stesso, che S. Paolo chiama "splendore della gloria e figura", o carattere "della sostanza di Dio". Dunque il carattere propriamente ha riferimento a Cristo.
|
[49711] IIIª q. 63 a. 3 co. Respondeo dicendum quod, sicut ex supra dictis patet, character proprie est signaculum quoddam quo aliquid insignitur ut ordinandum in aliquem finem, sicut charactere insignitur denarius ad usum commutationum, et milites charactere insigniuntur quasi ad militiam deputati. Homo autem fidelis ad duo deputatur. Primo quidem, et principaliter, ad fruitionem gloriae. Et ad hoc insigniuntur signaculo gratiae, secundum illud Ezech. IX, signa thau super frontes virorum gementium et dolentium; et Apoc. VII, nolite nocere terrae et mari neque arboribus, quoadusque signemus servos Dei nostri in frontibus eorum. Secundo autem deputatur quisque fidelis ad recipiendum vel tradendum aliis ea quae pertinent ad cultum Dei. Et ad hoc proprie deputatur character sacramentalis. Totus autem ritus Christianae religionis derivatur a sacerdotio Christi. Et ideo manifestum est quod character sacramentalis specialiter est character Christi, cuius sacerdotio configurantur fideles secundum sacramentales characteres, qui nihil aliud sunt quam quaedam participationes sacerdotii Christi, ab ipso Christo derivatae.
|
|
[49711] IIIª q. 63 a. 3 co.
RISPONDO: Come risulta da quanto abbiamo detto finora, il carattere è in senso proprio il contrassegno col quale si deputa una data cosa a un compito specifico: le monete, p. es., sono così contrassegnate per gli scambi, e i soldati lo sono per la milizia. Ora, due sono i compiti cui possono essere deputati i fedeli. Il primo e principale è il godimento della gloria. E per questo essi sono contrassegnati dalla grazia, secondo l'allusione di Ezechiele: "Segna in fronte con un tau gli uomini che gemono e piangono"; e quella dell'Apocalisse: "Non danneggiate né la terra né il mare né le piante finché non abbiamo marcato sulle loro fronti con il sigillo i servi del nostro Dio".
Il secondo compito di ogni fedele è di ricevere per sé e di comunicare agli altri le cose riguardanti il culto di Dio. E per questo propriamente viene concesso il carattere sacramentale. Ma tutto il culto della religione cristiana deriva dal sacerdozio di Cristo. È chiaro quindi che il carattere sacramentale è specificamente carattere di Cristo, del cui sacerdozio i fedeli vengono resi partecipi in forza di questi caratteri sacramentali, i quali altro non sono che partecipazioni del sacerdozio di Cristo derivanti da Cristo medesimo.
|
[49712] IIIª q. 63 a. 3 ad 1 Ad primum ergo dicendum quod apostolus ibi loquitur de configuratione secundum quam aliquis deputatur ad futuram gloriam, quae fit per gratiam. Quae spiritui sancto attribuitur, inquantum ex amore procedit quod Deus nobis aliquid gratis largiatur, quod ad rationem gratiae pertinet, spiritus autem sanctus amor est. Unde et I ad Cor. XII dicitur, divisiones gratiarum sunt, idem autem spiritus.
|
|
[49712] IIIª q. 63 a. 3 ad 1
SOLUZIONE DELLE DIFFICOLTÀ: 1. L'Apostolo nel testo citato parla del contrassegno per cui si è destinati alla gloria futura e che consiste nella grazia. Questa viene attribuita allo Spirito Santo, perché la donazione gratuita implicita nel concetto di grazia dipende dall'amore di Dio, e lo Spirito Santo è amore. Ecco perché S. Paolo dichiara che "vi sono differenze di grazia, ma uno solo è lo Spirito".
|
[49713] IIIª q. 63 a. 3 ad 2 Ad secundum dicendum quod character sacramentalis est res respectu sacramenti exterioris, et est sacramentum respectu ultimi effectus. Et ideo dupliciter potest aliquid characteri attribui. Uno modo, secundum rationem sacramenti. Et hoc modo est signum invisibilis gratiae, quae in sacramento confertur. Alio modo, secundum characteris rationem. Et hoc modo signum est configurativum alicui principali, apud quem residet auctoritas eius ad quod aliquis deputatur, sicut milites, qui deputantur ad pugnam, insigniuntur signo ducis, quo quodammodo ei configurantur. Et hoc modo illi qui deputantur ad cultum Christianum, cuius auctor est Christus, characterem accipiunt quo Christo configurantur. Unde proprie est character Christi.
|
|
[49713] IIIª q. 63 a. 3 ad 2
2. Il carattere sacramentale è res (realtà sacra) rispetto al rito esterno ed è sacramento (o segno sacro) rispetto all'effetto ultimo. Perciò si può parlare del carattere in due accezioni diverse. Primo, in quanto è sacramento, e allora è segno della grazia invisibile conferita dal rito sacro. Secondo, in quanto è specificamente carattere. E allora è un contrassegno che configura a un capo nel quale risiede la pienezza di quei poteri, o facoltà, che vengono accordati dal carattere: i soldati p. es., che sono deputati a combattere prendono il segno (o le insegne) del loro comandante, al quale in qualche modo si configurano. Così coloro che sono deputati al culto cristiano, di cui Cristo è fondatore, ricevono un carattere che li rende simili a Cristo. Quindi esso è propriamente carattere di Cristo.
|
[49714] IIIª q. 63 a. 3 ad 3 Ad tertium dicendum quod charactere distinguitur aliquis ab alio per comparationem ad aliquem finem in quem ordinatur qui characterem accipit, sicut dictum est de charactere militari, quo in ordine ad pugnam distinguitur miles regis a milite hostis. Et similiter character fidelium est quo distinguuntur fideles Christi a servis Diaboli, vel in ordine ad vitam aeternam, vel in ordine ad cultum praesentis Ecclesiae. Quorum primum fit per caritatem et gratiam, ut obiectio procedit, secundum autem fit per characterem sacramentalem. Unde et character bestiae intelligi potest, per oppositum, vel obstinata malitia, qua aliqui deputantur ad poenam aeternam; vel professio illiciti cultus.
|
|
[49714] IIIª q. 63 a. 3 ad 3
3. Il carattere distingue una persona da un'altra in rapporto al fine cui viene indirizzata la persona che lo riceve, come abbiamo notato a proposito dei caratteri, o contrassegni militari, che sul campo di battaglia distinguono il soldato del re legittimo dal soldato del nemico. Allo stesso modo i caratteri che distinguono i fedeli di Cristo dai servi del diavolo possono essere, relativi o alla vita eterna, o al culto della Chiesa militante. La prima di queste distinzioni è data dalla carità e dalla grazia, come vuole la difficoltà; la seconda invece è data dal carattere sacramentale. Quindi per la ragione dei contrari "il carattere della bestia" può significare o la malizia ostinata, a motivo della quale alcuni vengono destinati alla pena eterna, o la professione di un culto illecito.
|
|
|