Terza Parte > I Sacramenti > Il sacramento della confermazione >
Se il crisma sia la materia conveniente di questo sacramento
Tertia pars
Quaestio 72
Articulus 2
[50323] IIIª q. 72 a. 2 arg. 1 Ad secundum sic proceditur. Videtur quod chrisma non sit conveniens materia huius sacramenti. Hoc enim sacramentum, ut dictum est, institutum est a Christo promittente discipulis spiritum sanctum. Sed ipse misit eis spiritum sanctum absque chrismatis unctione. Ipsi etiam apostoli hoc sacramentum conferebant per solam manus impositionem, absque chrismate, dicitur enim Act. VIII quod apostoli imponebant manus super baptizatos, et accipiebant spiritum sanctum. Ergo chrisma non est materia huius sacramenti, quia materia est de necessitate sacramenti.
|
|
Terza parte
Questione 72
Articolo 2
[50323] IIIª q. 72 a. 2 arg. 1
SEMBRA che il crisma non sia la materia conveniente di questo sacramento. Infatti:
1. Questo sacramento, come si è detto, fu istituito da Cristo quando promise ai suoi discepoli lo Spirito Santo. Ma egli mandò loro lo Spirito Santo senza l'unzione del crisma. Gli stessi Apostoli conferivano questo sacramento con la sola imposizione della mano, senza crisma. Si legge infatti: "Imponevano gli Apostoli le mani sui battezzati e ricevevano lo Spirito Santo". Il crisma dunque non è la materia di questo sacramento, poiché la materia è indispensabile al sacramento.
|
[50324] IIIª q. 72 a. 2 arg. 2 Praeterea, confirmatio quodammodo perficit sacramentum Baptismi, sicut supra dictum est, et ita debet ei conformari sicut perfectio perfectibili. Sed in Baptismo est materia simplex elementum, scilicet aqua. Ergo huius sacramenti non est conveniens materia chrisma, quod conficitur ex oleo et balsamo.
|
|
[50324] IIIª q. 72 a. 2 arg. 2
2. La confermazione perfeziona in certo qual modo il sacramento del battesimo, come si è detto sopra, e quindi deve commisurarsi ad esso come la perfezione al perfezionabile. Ma nel battesimo fa da materia un elemento semplice, ossia l'acqua. Non è dunque materia conveniente di questo sacramento il crisma, che è confezionato con olio e balsamo.
|
[50325] IIIª q. 72 a. 2 arg. 3 Praeterea, oleum assumitur in materia huius sacramenti ad inungendum. Sed quolibet oleo potest fieri inunctio, puta oleo quod fit ex nucibus, et ex quibuscumque aliis rebus. Non ergo solum oleum olivarum debet assumi ad huiusmodi sacramentum.
|
|
[50325] IIIª q. 72 a. 2 arg. 3
3. L'olio si usa in questo sacramento come materia per ungere. Ma con qualsiasi olio si può fare l'unzione: p. es., con l'olio di noci e di altre cose. Dunque per questo sacramento non si deve adoperare olio d'oliva.
|
[50326] IIIª q. 72 a. 2 arg. 4 Praeterea, supra dictum est quod aqua assumitur ut materia ad baptizandum quia ubique de facili invenitur. Sed oleum olivarum non ubique invenitur, et multo minus balsamum. Non ergo chrisma, quod ex his conficitur, est conveniens materia huius sacramenti.
|
|
[50326] IIIª q. 72 a. 2 arg. 4
4. Quale materia del battesimo si usa l'acqua, come si è detto sopra, perché si trova facilmente dovunque. Ma l'olio d'oliva non si trova dappertutto, e molto meno il balsamo. Dunque il crisma confezionato con tali elementi non è la materia conveniente di questo sacramento.
|
[50327] IIIª q. 72 a. 2 s. c. Sed contra est quod Gregorius dicit, in registro, presbyteri baptizatos infantes signare in frontibus sacro chrismate non praesumant. Ergo chrisma est materia huius sacramenti.
|
|
[50327] IIIª q. 72 a. 2 s. c.
IN CONTRARIO: S. Gregorio comanda: "I presbiteri non presumano di segnare sulla fronte col crisma i bambini battezzati". Dunque il crisma è la materia di questo sacramento.
|
[50328] IIIª q. 72 a. 2 co. Respondeo dicendum quod chrisma est conveniens materia huius sacramenti. Sicut enim dictum est, in hoc sacramento datur plenitudo spiritus sancti ad robur spirituale, quod competit perfectae aetati. Homo autem, cum ad perfectam aetatem pervenerit, incipit iam communicare actiones suas ad alios, antea vero quasi singulariter sibi ipsi vivit. Gratia vero spiritus sancti in oleo designatur, unde Christus dicitur esse, unctus oleo laetitiae, propter plenitudinem spiritus sancti quam habuit. Et ideo oleum competit materiae huius sacramenti. Admiscetur autem balsamum propter fragrantiam odoris, quae redundat ad alios, unde et apostolus dicit, II Cor. II, Christi bonus odor sumus, et cetera. Et licet multa alia sint odorifera, tamen praecipue accipitur balsamum, propter hoc quod habet praecipuum odorem, et quia etiam incorruptionem praestat, unde Eccli. XXIV dicitur, quasi balsamum non mixtum odor meus.
|
|
[50328] IIIª q. 72 a. 2 co.
RISPONDO: Il crisma è la materia conveniente di questo sacramento. In esso, come si è detto, viene data la pienezza dello Spirito Santo per ottenere il vigore spirituale, che è proprio dell'età perfetta. L'uomo inoltre, quando giunge all'età perfetta, comincia a entrare in rapporto con gli altri nelle sue attività, mentre prima viveva individualmente per se stesso. Ebbene, la grazia dello Spirito Santo viene indicata dall'olio; cosicché Cristo si dice "unto olio di letizia", per la pienezza che ebbe dello Spirito Santo. Quindi l'olio è adatto come materia di questo sacramento. Ci si mescola poi il balsamo a indicare la fragranza dell'odore che si comunica agli altri; conforme alle parole dell'Apostolo: "Noi siamo la fragranza di Cristo...". E sebbene molte altre cose siano odorose, si adopera tuttavia il balsamo, perché è più profumato e perché conferisce anche l'incorruttibilità, come dice l'Ecclesiastico: "Quasi balsamo purissimo è il mio odore".
|
[50329] IIIª q. 72 a. 2 ad 1 Ad primum ergo dicendum quod Christus ex potestate quam habet in sacramentis, contulit apostolis rem huius sacramenti, idest plenitudinem spiritus sancti, sine sacramento, eo quod ipsi primitias spiritus sancti acceperunt, sicut dicitur Rom. VIII. Nihilominus tamen aliquid conforme materiae huius sacramenti exhibitum fuit apostolis sensibiliter in collatione spiritus sancti. Quod enim spiritus sanctus sensibiliter super eos descendit in specie ignis, ad eandem significationem refertur ad quam refertur oleum, nisi quod ignis habet vim activam, oleum autem vim passivam, inquantum est materia et fomentum ignis. Et hoc satis competebat, nam per apostolos gratia spiritus sancti erat ad alios derivanda. Super apostolos etiam spiritus sanctus descendit in figura linguae. Quod ad idem refertur significandum quod significat balsamum, nisi quod lingua per locutionem est communicativa ad alterum, balsamum vero per odorem; quia scilicet apostoli replebantur spiritu sancto ut fidei doctores, alii vero fideles ut operatores eorum quae pertinent ad aedificationem fidelium. Similiter etiam ad impositionem manus apostolorum, et etiam ad eorum praedicationem, descendebat plenitudo spiritus sancti super fideles sub visibilibus signis, sicut a principio descenderat super apostolos, unde Petrus dicit, Act. XI, cum coepissem loqui, cecidit spiritus sanctus super eos, sicut et in nos in initio. Et ideo non erat necessaria sensibilis materia sacramentalis, ubi sensibilia signa miraculose exhibebantur divinitus. Utebantur tamen apostoli communiter chrismate in exhibitione sacramenti, quando huiusmodi visibilia signa non exhibebantur. Dicit enim Dionysius, IV cap. Eccl. Hier., est quaedam perfectiva operatio, quam duces nostri, idest apostoli, chrismatis hostiam nominant.
|
|
[50329] IIIª q. 72 a. 2 ad 1
SOLUZIONE DELLE DIFFICOLTÀ: 1. Per il potere di eccellenza che ha sui sacramenti: Cristo conferì agli Apostoli l'effetto di questo sacramento, ossia la pienezza dello Spirito Santo, senza il sacramento, perché essi "ebbero le primizie dello Spirito Santo", come dice S. Paolo.
Nondimeno qualche cosa di simile alla materia di questo sacramento, fu dato agli Apostoli sensibilmente nel conferimento dello Spirito Santo. Che infatti lo Spirito Santo sia disceso sensibilmente su di loro in forma di fuoco ha lo stesso significato dell'olio con la sola differenza che il fuoco ha virtù attiva e l'olio passiva, in quanto è materia e fomento del fuoco. E questo era ben a proposito; poiché la grazia doveva giungere agli altri per mezzo degli Apostoli. - Sugli Apostoli lo Spirito Santo discese anche in forma di lingue. Questo ha il medesimo significato del balsamo, con la sola differenza che la lingua comunica con gli altri mediante la parola; il balsamo invece mediante la sua fragranza, a indicare che gli Apostoli venivano ripieni di Spirito Santo come dottori della fede, mentre gli altri credenti come autori delle azioni che edificano i fedeli.
Alla stessa maniera anche quando gli Apostoli imponevano le mani, e quando predicavano, discendeva la pienezza dello Spirito Santo sui fedeli con segni visibili, come da principio era discesa sugli Apostoli; per cui racconta S. Pietro: "Avevo appena cominciato a parlare, che lo Spirito Santo discese su loro come da principio su noi". Non era perciò necessaria la materia sensibile del sacramento, quando Dio stesso offriva segni sensibili in modo miracoloso.
Tuttavia gli Apostoli usavano comunemente il crisma nell'amministrazione del sacramento, quando tali fenomeni sensibili non si producevano. Dice infatti Dionigi: "C'è un rito perfettivo che le nostre guide", cioè gli Apostoli, "chiamano mistero del crisma".
|
[50330] IIIª q. 72 a. 2 ad 2 Ad secundum dicendum quod Baptismus datur ad spiritualem vitam simpliciter consequendam, et ideo competit illi sacramento materia simplex. Sed hoc sacramentum datur ad plenitudinem consequendam spiritus sancti, cuius est multiformis operatio, secundum illud Sap. VII, est autem in illa spiritus sanctus, unicus, multiplex, et I Cor. XII dicitur, divisiones gratiarum sunt, idem autem spiritus. Et ideo convenienter huius sacramenti est materia composita.
|
|
[50330] IIIª q. 72 a. 2 ad 2
2. Il battesimo si dà per conferire semplicemente la vita soprannaturale; perciò spetta a questo sacramento una materia semplice. Ma il sacramento della confermazione si dà per conferire la pienezza dello Spirito Santo, la cui operazione è multiforme, come dice la Sapienza: "Vi è in essa uno Spirito Santo, unico, molteplice"; e S. Paolo aggiunge: "Vi sono differenze di carismi, ma lo Spirito è uno solo". Perciò è giusto che la materia di questo sacramento sia composta.
|
[50331] IIIª q. 72 a. 2 ad 3 Ad tertium dicendum quod proprietates olei quibus significatur spiritus sanctus, magis inveniuntur in oleo olivarum quam in quocumque alio oleo. Unde et ipsa oliva, semper frondibus virens, virorem et misericordiam spiritus sancti significat. Hoc etiam oleum proprie dicitur oleum, et maxime habetur in usu ubi haberi potest. Quilibet autem alius liquor ex similitudine huius oleum nominatur, nec est in usu communi, nisi in supplementum apud eos quibus deest oleum olivarum. Et ideo hoc oleum solum assumitur in usum huius et quorundam aliorum sacramentorum.
|
|
[50331] IIIª q. 72 a. 2 ad 3
3. Le proprietà dell'olio che sono il simbolo dello Spirito Santo, si trovano nell'olio d'oliva più che in qualunque altro olio. L'olivo stesso sempre verde significa la forza e la misericordia dello Spirito Santo.
Inoltre l'olio d'oliva è l'olio propriamente detto ed è il più usato dove si può avere. Ogni altro olio si chiama olio per somiglianza con questo e non è di uso comune, se non come surrogato presso coloro che sono sprovvisti di olio d'oliva. È per questo che si adopera solo l'olio d'oliva nella confermazione e in altri sacramenti.
|
[50332] IIIª q. 72 a. 2 ad 4 Ad quartum dicendum quod Baptismus est sacramentum absolutae necessitatis, et ideo eius materia debet ubique inveniri. Sufficit autem quod materia huius sacramenti, quod non est tantae necessitatis, possit de facili ad omnia loca terrarum deferri.
|
|
[50332] IIIª q. 72 a. 2 ad 4
4. Il battesimo è un sacramento di necessità assoluta e quindi la sua materia deve trovarsi dovunque. La materia invece del sacramento della confermazione, il quale non è altrettanto necessario, basta che si possa facilmente portare in tutti i luoghi della terra.
|
|
|